📌 W tym artykule w skrócie:
- To dopiero początek: Samo otwarcie testamentu to techniczna czynność. Nie czyni Cię jeszcze właścicielem majątku ani nie dzieli spadku.
- Nie bój się sali: Często posiedzenie o otwarcie testamentu jest krótkie i formalne. Sąd po prostu „ujawnia” dokument.
- Pilnuj terminów: Od dnia ogłoszenia testamentu biegnie 6-miesięczny termin na przyjęcie/odrzucenie spadku (jeśli wcześniej go nie znałeś) oraz 5-letni termin na zachowek.
„Mama zostawiła testament. Słyszę: będzie otwarcie testamentu w sądzie i… co dalej? Czy ktoś mi to przeczyta? Czy ja muszę być na sali? A jeśli rodzina zacznie robić awantury?” — tak często zaczyna się nasza rozmowa w kancelarii. I ja to doskonale rozumiem. Gdy odchodzi bliska osoba, każdy dodatkowy papier i każde „posiedzenie” brzmi jak wielka góra do przejścia.
W mojej praktyce prowadzę te sprawy tak, żebyś Ty miał spokój. Wyjaśniam krok po kroku: gdzie składasz wniosek o otwarcie testamentu, jak wygląda odczytanie testamentu, co oznacza protokół w sądzie i co dzieje się później — od potwierdzenia, kto dziedziczy, aż po dział spadku.
Otwarcie testamentu w sądzie – jak to wygląda?
Zacznijmy od podstaw. „Otwarcie testamentu” to nie jest otwieranie koperty nożyczkami. To formalność w sądzie lub u notariusza, nazywana „otwarciem i ogłoszeniem testamentu”. Sąd (albo notariusz) sprawdza, co przyniosłeś, odnotowuje, że dokument jest testamentem, robi z tego protokół i odczytuje jego treść.
Po tej czynności nic się jeszcze „nie dzieli”. Otwarcie i ogłoszenie to dopiero start. Co dalej? Najczęściej trzy ścieżki:
- Postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku: Sąd oficjalnie potwierdza, kto dziedziczy na podstawie ujawnionego testamentu.
- Akt poświadczenia dziedziczenia u notariusza: Szybsza opcja, jeśli wszyscy spadkobiercy są zgodni i obecni.
- Dział spadku: Dopiero na końcu dzielimy fizycznie majątek (komu mieszkanie, komu pieniądze).
Protokół otwarcia i ogłoszenia testamentu
W dniu odczytania testamentu sąd sporządza dokument zwany „protokół otwarcia i ogłoszenia testamentu”. W protokole zapisuje, co przyniosłeś, jaki to testament (np. własnoręczny czy notarialny), w jakim jest stanie, kto był obecny i co dokładnie zostało odczytane. To ważne, bo zabezpiecza treść dokumentu na przyszłość. Gdy później ktoś zarzuci, że „była inna wersja”, to właśnie protokół otwarcia jest punktem odniesienia.
⭐️ KLUCZOWA ZASADA ANNY KLISZ (Do zapamiętania):
Sąd „tylko” ogłasza testament. Na tym etapie sędzia nie bada, czy testament jest ważny, czy sfałszowany, czy spadkodawca był poczytalny. To dzieje się dopiero w kolejnym kroku – w sprawie o stwierdzenie nabycia spadku. Dlatego nie denerwuj się, jeśli sąd odczyta „dziwny” testament. Masz czas na jego podważenie później.
Wniosek o otwarcie testamentu – gdzie złożyć?
To punkt startowy. Wniosek składasz do sądu rejonowego ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy. Jeśli testament masz w domu, musisz go złożyć w sądzie „niezwłocznie” po dowiedzeniu się o śmierci spadkodawcy. Ukrywanie testamentu to prosta droga do uznania za niegodnego dziedziczenia!
Co trzeba napisać we wniosku?
- Dane spadkodawcy (imię, nazwisko, data i miejsce zgonu).
- Twoje dane jako wnioskodawcy.
- Żądanie: „Wnoszę o otwarcie i ogłoszenie testamentu”.
- Załączniki: Oryginał testamentu (lub informacja, gdzie się znajduje) i akt zgonu.
⚖️ Co na to Sąd Najwyższy? (Z orzecznictwa)
Stanowisko sądu: Obowiązek złożenia testamentu w sądzie jest bezwzględny. Zgodnie z art. 646 KPC, każda osoba, u której znajduje się testament, ma obowiązek złożyć go w sądzie spadku, gdy dowie się o śmierci spadkodawcy. Za uchylanie się od tego obowiązku grozi grzywna.
Co to znaczy dla Ciebie? Nie trzymaj testamentu w szufladzie „na wszelki wypadek”. Złóż go, nawet jeśli uważasz, że jest nieważny. To sąd oceni jego moc.
Historia z życia: „Testament ołówkiem”
Mój Klient, nazwijmy go „Pan Piotr”, przyniósł testament mamy zapisany ołówkiem na kartce wyrwanej z notesu. Rodzina żądała, by „to wyrzucić”, bo „testament musi być u notariusza”. Prawda jest taka, że testament własnoręczny jest jak najbardziej ważny, jeśli został napisany i podpisany w całości ręką spadkodawcy. Wnieśliśmy do sądu o otwarcie i ogłoszenie. Sąd sporządził protokół, odczytał treść, a potem w kolejnym postępowaniu potwierdziliśmy dziedziczenie.
🎬 Chcesz wiedzieć więcej? Zobacz moje wideo, gdzie tłumaczę jak wygląda otwarcie testamentu i czy trzeba być w sądzie:
KLIKNIJ I OBEJRZYJ FILM NA YOUTUBE: Otwarcie testamentu w sądzie »
Najczęściej zadawane pytania (FAQ)
1. Czy muszę być obecny na otwarciu testamentu?
Nie, nie musisz. Sąd może otworzyć i ogłosić testament na posiedzeniu niejawnym (bez udziału stron) lub pod Twoją nieobecność. Ważne, abyś potem otrzymał odpis protokołu. Jednak obecność pozwala od razu zapoznać się z treścią dokumentu.
2. Ile kosztuje otwarcie testamentu?
Opłata sądowa od wniosku o otwarcie i ogłoszenie testamentu jest stała i wynosi 50 zł. Jeśli robisz to u notariusza, koszt to również ok. 50 zł (plus VAT i wypisy).
3. Czy po otwarciu testamentu mogę sprzedać mieszkanie?
Nie. Samo otwarcie testamentu to za mało. Potrzebujesz dokumentu potwierdzającego Twoje prawa do spadku, czyli stwierdzenia nabycia spadku lub aktu poświadczenia dziedziczenia. Dopiero z tymi dokumentami udasz się do ksiąg wieczystych.
Inni czytali również:
Masz testament i nie wiesz co dalej?
